SAHAR

SaharTV - Demonstranti u evropskim zemljama protestuju zbog rasizma i nepravde, a na meti njihovog nezadovoljstva su i kipovi, biste i muzeji koji podsjećaju na kolonijalizam u njegovom najgrubljem obliku.

Masovni protesti zbog brutalnog hapšenja i smrti Afroamerikanca Georga Floyda prelili su se iz SAD-a i na tlo Evrope koju ponovo progone duhovi krvave kolonijalističke prošlosti, javlja Anadolu Agency (AA).

Demonstranti u evropskim zemljama protestiraju zbog rasizma i nepravde, a na meti njihovog nezadovoljstva su i kipovi, biste i muzeji koji podsjećaju na kolonijalizam u njegovom najgrubljem obliku.

Evropa je kontinent koji ima krvavu kolonijalističku prošlost, bez obzira što od osnivanja Evropske unije pokušava u prošlosti sahraniti tu tamnu epohu, a svijetu držati lekcije o demokraciji i ljudskim pravima.

Evropske zemlje su radi ekonomskih i vojnih interesa kolonizirale teritorije koje su otkrivane tokom 15. stoljeća, do kada datira i takozvani evropski kolonijalizam.

Nakon što su ušle u međusobne utrke u koloniziranju Afrike, dio evropskih kolonizatora se na tom kontinentu zadržao do početka 1900-ih godina, dok su neke evropske kolonije ostale do sedamdesetih godina prošlog stoljeća.

Kao preteča Evropske unije, Evropska ekonomska zajednica osnovana je 1957. godine, a neke od evropskih zemalja su još uvijek u to doba bile kolonizatori.

Kako bi na neki način legalizirali svoje kolonijalističke aktivnosti, evropske zemlje su pokrenule misionarske aktivnosti i posegnule za kampanjom kojom su lagale da su nosile civilizaciju u te kolonizirane dijelove svijeta. Stotine domicilnih naroda koloniziranih zemalja su ostali bez svojih prirodnih bogatstava i zemlje te su bili asimilirani po mjeri kolonizatora.

- Velika Britanija

Kolonijalistički prekomorski pohodi Velike Britanije počeli su u 16. stoljeću. A 1783. godine je postala velika imperija sa kolonijama u Americi i otocima u Indijskom okeanu. Iako je pobunom u Americi okončana ta britanska imperija, ona je uspjela u 19. stoljeću izgraditi novu imperijalističku silu koja je uključivala Indiju i okupirane dijelove Afrike.

Iako još uvijek u svijetu ima nekoliko kolonija, britanska kolonijalistička imperija okončana je oslobodilačkim pokretima koji su uslijedili nakon Drugog svjetskog rata.

Britanska imperija je na svom vrhuncu 1922. godine pokrivala četvrtinu teritorije svijeta i petinu ukupne svjetske populacije.

Skoro pet stoljeća britanske kolonizatorske prošlosti ispunjeno je brojnim zločinima, porobljavanjem, trgovinom robovima, progonima, koncentracionim logorima i različitim vidovima mučenja ljudi u kolonijama.

Pretpostavlja se da je u periodu od početka 16. stoljeća do zabrane trgovine robljem iz 1807. godine iz Afrike u Ameriku i Karibe prebačeno 12,5 miliona robova. Ropstvo i trgovina robljem na vrhuncu su bili tokom 17. i 18. stoljeća kada su se na radu i trgovini robovima obogatile hiljade britanskih porodica. Robovi nisu tretirani kao ljudi, već isključivo kao roba pa su ih vlasnici prodavali, a zbog neposluha i kažnjavali i ubijali. Zakoni u tom periodu su štitili vlasnike robova.

Uporedo s robovlasničkim ugnjetavanjem ljudi, britansku kolonijalističku epohu odlikuju u brojni masakri i zločini koji datiraju i do prošlog stoljeća.

Tokom Drugog burskog rata (1899.-1902.) na području današnje Južnoafričke Republike Britanci su zatvarali ljude u logore, većinom žene i djecu. U pretrpanim logorima od gladi i zlostavljanja umrlo je blizu 28.000 pripadnika naroda Boer, kao i nepoznat broj pripadnika crne rase.

Britanci su brutalno ugušili mirne proteste u indijskom gradu Amritsaru 13. aprila 1919. godine. Naredbom britanske kolonijalne vlasti za manje od deset minuta ubijeno je blizu hiljadu demonstranata. Vođa masakra u Amritsaru brigadir Dyer nagrađen je u Velikoj Britaniji.

Advokat Cyril Radcliffe je 1947. godine tokom ručka nacrtao granicu između Indije i tada novoformirane države Pakistana. Njegovim naprečac crtanjem granica protjerano je više od deset miliona ljudi, a u sukobima zbog toga je život izgubilo blizu milion ljudi.

Hiljade Kenijaca ubijene su tokom Mau Mau pobune (1951.-1960.), a cilj pobune je bilo je sticanje nezavisnosti od britanskog kolonizatora. Žrtve svirepih tortura i silovanja u logorima bili su pripadnici plemena Kikuyu. Pretpostavlja se da je u tim logorima ubijeno je 100.000 ljudi.

U periodu britanske kolonijalne vlasti iz Indije su u tu zemlju izvezeni milioni tona pšenice, a od gladi je u Indiji umrlo između 12 i 29 miliona ljudi.

Oko četiri miliona Bengalaca je umrlo od gladi zbog odvoza pšenice i drugih proizvoda britanskoj vojsci i nekim zemljama poput Grčke, a to se dogodilo 1943. godine za vrijeme britanskog premijera Winstona Churchilla.

“Mrzim Indijce. Imaju religiju poput životinjske, to su ljudi poput životinja. Sami su krivi zbog gladi jer su se razmnožavali kao zečevi“, kazao je Churchil jednom prilikom.

- Španske i portugalske imperije pune su krvavog kolonijalizma i patnje

Španija i Portugal su u periodu od 16. do 19. stoljeća kolonizirale veliki broj zemalja u Africi i u Americi. Španci su po kolonijalnom vlašću držali većinu Centralne i Južne Amerike sve do početka 19. stoljeća.

Španski kolonizator je koristio rudnike zlata i druga prirodna bogatstva tih regija, a njegova okupacija bila je puna krvoprolića i patnje domicilnih naroda. Peru je pod kolonijalnu vlast okupirao španski kralj Francesco Pizzaro koji se smatra odgovornim za genocid nad Inkama.

Španska kolonijalna vlast u Južnoj Americi ostala je do 1898. godine, a pod takvom vlašću je svojevremeno držala i Kubu i Porto Riko na Karibima. Ekvatorijalna Gvineja i zapadna Sahara su najveće regije koje su Španci kolonizirali u Africi. Filipini su pak bili najveća španska kolonija na Pacifiku, a tokom višestoljetne kolonizacije Španci su odgovorni za brojne masakre u tim regijama.

Portugal je svoju kolonijalističku imperiju počeo graditi početkom 16. stoljeća i to zahvaljujući razvijenom pomorstvu. Najveća portugalska kolonija od 1500. do 1822. godine bio je Brazil.

Za razliku od većine evropskih kolonijalnih sila, Portugal sredinom prošlog stoljeća nije napustio Afriku. Angola, Mozambik i Gvineja Bissau su bile poprište krvavih sukoba, a Portugal ih je ostavio u dubokim građanskim ratovima.

- Njemačka

Njemačke kolonije na području Afrike 1884. do kraja Prvog svjetskog rata bile Njemačka Jugozapadna Afrika (današnja Nambija), Njemačka Istočna Afrika (Ruanda, Burundi, Tanzanija), Togoland (Togo) i Kamerun.

U Njemačkoj Jugozapadnoj Africi od 1904. do 1907. na naredbu njemačkog generala Lothara von Trotha izvršeni su masakri, što je dovelo do stradanja većine pripadnika naroda Herero i blizu polovine pripadnika naroda Nama.

Historijski podaci i objavljeni izvještaji pokazuju kako je 80 posto pripadnika naroda Herero i 50 posto pripadnika naroda Nama stradalo u progonima i logorima u periodu od 1904. do 1907. godine. Ova krvoprolića okarakterisana su i kao “prvi genocid 20. stoljeća“.

Hermann Wilhelm Leopold Ludwig Wissmann koji je postavljen za guvernera u Njemačkoj Ističnoj Africi, na naredbu prvog kancelara Njemačkog carstva Otta von Bismarcka ugušio je pobune, naredio ubijanje onih koji su se protivili, te naredio pljačkanje i paljenje na tim područjima.

Kao što je to bio slučaj i u drugim područjima, Nijemci su okupirali i najbogatije regije u Ruandi, a lokalno stanovništvo tjerali na rad.

Osim Afrike, Njemačka je kolonizirala i Papua Novu Gvineju, Maršalove otoke, zapad Samoe i Kiautschou, u Kini.

Njemačka je sve kolonije izgubila Versajskim sporazumom.

- Belgija

Belgijska kolonijalistička imperija nakrvavije tragove je ostavila u današnjim afričkim državama Demokratskoj Republici Kongo, Ruandi i Burundiju.

Belgijski kralj Leopold II slovio je za “Kongo mesara“ zbog nemilosrdne kolonijalističke vlasti u toj afričkoj regiji, a 1885. godine je nakon Berlinske konferencije Kongo proglasio vlastitom imovinom.

Proglasivši takozvanu Slobodnu državu Kongo koja je više od 70 puta veća od Belgije, Leopold II je najavio da će u tu regiju donijeti civilizaciju i za to je zadužio Henryja Mortona Stanleya.

Leopold je iskorištavao bogatstva Konga, posebno slonovaču i kaučuk, a lokalne zajednice koje nisu ispunjavale traženu količinu robe su skupo plaćale zbog toga.

Otvorivši Muzej Afrike u palati u Briselu, Leopold je doveo ljude iz Konga i izložio ih u takozvanom zoološkom vrtu za ljude.

Po nekim procjenama, za vrijeme Leopoldove vladavine u Kongu je od gladi, zaraznih bolesti i zlostavljanja život izgubilo blizu deset miliona ljudi.

Kongo je nezavisnost proglasio 1960. godine i danas nosi naziv Demokratska republika Kongo.

Belgija je pod kolonijalnom vlašću držala i Ruandu i Burundi, a tamošnja epoha odlikovala se rasističkim i etničkim diskriminacijama.

Belgija je u Ruandi vjerovala da su zbog sličnosti sa Evropljanima pripadnici naroda Tutsi imali prednost i bili u povlaštenom položaju u odnosu na narod Hutu. To je dodatno izazvalo raskol među tim narodima, a što se smatra i povodom za kasniji genocid u kojem je u Ruandi 1994. godine ubijeno blizu 850.000 ljudi.

- Francuska

Kolonijalističkim aktivnostima pokrenutim 1524. godine, Francuska je imala kontrolu nad više od 20 zemalja na zapadu i sjeveru Afrike.

Oko 35 posto površine Afrike, gotovo 300 godina je bilo pod kontrolom Francuske.

Centri trgovine robljem bile su zemlje poput Senegala, Obale Slonovače i Benina, iz kojih su izvlačeni prirodni resursi.

Tokom višestoljetnog perioda kolonijalizma na tom području i ratova za nezavisnost stradalo je više od dva miliona ljudi u Africi.

Na demonstracijama koje su pokrenuli Alžirci, francuski vojnici usmrtili su na hiljade ljudi.

Nakon masakra u Setifu i Guelmi koji se dogodio 8. maja 1945., do 1962. kada je Alžir stekao nezavisnost, nastavljeno je sistematičko provođenje nasilja. U ratu za nezavisnost Alžira stradalo je oko 1,5 miliona ljudi.

Tokom perioda kolonijalizma uništen je i značajan dio kulturnog nasljeđa Alžira.

Pariska administracija se još uvijek nije zvanično izvinila Alžiru zbog kolonijalističke politike, a alžirska strana navodi kako postoje četiri dosjea među dvjema zemaljama o periodu kolonijalizmu kao i godinama nakon toga.

Francuska i dalje na određene načine nastoji imati uticaj u Africi.

- Italija

Italija je političku cjelovitost ostvarila kao kraljevstvo 1861. godine, pa je i u kolonijalističke pohode krenula dosta kasnije od Francuske, Španije, Velike Britanije, Portugala i Holandije.

Umiješavši se u britansku i francusku podjelu Afrike, Italija je prvo pokuala nametnuti kolonijalističku vlast u Etiopiji, ali to je tek uspjela 1890. godine u Eritreji od koje je prvo kupila zemlju.

Italijani nisu uspjeli ratom zauzeti Tripolitanu koja je bila posljednja afrička regija pod osmanskom vlašću i koju je branila osmanska vojska predvođena Mustafom Kemalom i Enver-pašom. Lokalno stanovništvo stalo je u odbranu svoje zemlje nasuprot napada Italije.

Italija je Tripolitanu okupirala 1912. godine Sporazumom iz Ouchyja. Osmanska vojska se povukla, ali Italija se i nakon toga suočavala sa snažnim otporom lokalnih naroda. Posebno su se isticali borci Sensui koje je predvodio Omer Muhtar, poznatiji kao Pustinjski lav.

Nakon Tripolitane, današnje Libije, Italija je u drugom pokušaju 1936. godine uspjela zauzeti i Etiopiju.

U periodu fašističke vladavine Benita Mussolinija današnja Etiopija, Somalija, Eritreja i dijelom Kenija su činile koloniju pod nazivom Italijanska Istočna Afrika.

Ta italijanska kolonija se raspala 1941. godine, a do 1949. godine tom regijom su vladali Britanci. Italijanski utjecaj u Somaliji zadržan je do 1960. godine i proglasa nezavisnosti te zemlje.

Musolinijev guverner u Africi maršal Rodolfo Graziani odgovorn je za stravične zločine u Eritreji, Libiji i Etiopiji.

On je naredio ubijanje više od 30.000 ljudi u Libiji, a pominje se i kao nalogodavac pokušaja masakra hemijskim oružjem u Etiopiji.

- Holandija

Holandija je svoje kolonije imala od Amerike do Azije, od Afrike do Južne Amerike.

Od 17. stoljeća je počela formirati kolonije u Africi, tako u Obali Slonovače, Gani, Južnoafričkoj Republici, Angoli, Nambiji i Senegalu te eksploatisala prirodne i ljudske resurse.

Holanđani su dolaskom u Ganu, najstariju koloniju, počeli izvlačiti rude, prvenstveno zlato. Robovi iz Gane slati su u Ameriku i Evropu.

Holanđani koji su na obale Nambije došli 1793. godine  zauzeli su luku Walvis Bay preko koje je nakon toga vršena trgovina robljem.

Historičari vjeruju kako su u Cape Townu, u Južnoafričkoj Republici 1795. godine dvije od tri osobe bile robovi.

Period kolonijalizacije obilježen je i masakrima, a među najpoznatijim bio je onaj nad narodom Khoikhoi. Holanđani su 1659., 1673.  te u periodu od 1674. do 1677. Proveli brojna krvoprolića kako bi zarobili pripadnike Khoikhoija, ubili na hiljade ljudi, te im oduzeli imovinu.

Holandija je u svojim rukama držala i trgovinu robljem u Aziji. Na rad su tjerani robovi iz Madagaskara, Indonezije, Indije i Šri Lanke.

Indonezija je bila višestoljetna kolonija Holandije. Holandski vojnici su 1947., tokom borbe Indonezije za nezavisnost, usmrtili na hiljade Indonežana.

Pored toga, holandski vojnici su 1740. u gradu Batavia usmrtili više od 10.000 Kineza.

(TRT)