SAHAR

Njemačka krajnje desničarska stranka AfD je ranije ovog mjeseca označena kao "ekstremistička" od strane obavještajne agencije te zemlje, ali je klasifikacija brzo stavljena na čekanje nakon prigovora administracije američkog predsjednika Donalda Trumpa, kao i kritika Elona Muska.

Alternativa za Njemačku (AfD) je krajnje desničarska i konzervativna politička stranka u Njemačkoj koja je stekla značaj u zemlji kritikujući imigraciju, posebno tokom evropske migrantske krize prošle decenije.

Poznata po svojoj ksenofobičnoj retorici i virulentnoj islamofobiji, AfD stranka se često nalazi na ivici zakona o govoru mržnje i godinama je provela kao marginalna opoziciona stranka u Njemačkoj.

Međutim, u februaru je AfD doživio dramatičan pomak u njemačkom političkom miljeu, postavši druga po veličini stranka u Bundestagu sa 21% glasova na saveznim izborima.

Zašto je Njemačka stavila AfD na crnu listu?

Njemačka domaća obavještajna agencija, Savezna kancelarija za zaštitu ustava (BfV), klasifikovala je AfD stranku kao "potvrđeni desničarski ekstremistički poduhvat" početkom maja 2025, na osnovu izvještaja od 1100 strana.

BfV je otkrio da AfD promiče "razumijevanje ljudi zasnovano na etničkoj pripadnosti i porijeklu", koje isključuje grupe, posebno muslimanske imigrante, iz jednakog učešća u društvu.

Ovaj etnički i nacionalistički stav smatra se nespojivim sa njemačkim "slobodnim demokratskim poretkom", kao i njihova dobro poznata antiimigrantska i antimuslimanska retorika.

Platforma AfD-a naglašava strogu kontrolu imigracije, uključujući "remigraciju" (masovnu deportaciju stranaca i neasimiliranih građana), a islam prikazuje kao "prijetnju njemačkim vrijednostima".

Agencija je istakla devalvaciju čitavih segmenata stanovništva od strane krajnje desničarske stranke, izazivajući neprijateljstvo prema migrantima i muslimanima u Njemačkoj.

Istaknute ličnosti AfD-a, poput Björna Höckea, banalizirale su nacističku prošlost Njemačke, nazivajući Memorijal holokausta "spomenikom srama" i koristeći zabranjene nacističke slogane poput "Sve za Njemačku".

Takav historijski revizionizam i djelovanje nacističkih udruženja sugeriraju odbacivanje njemačkog demokratskog konsenzusa nakon Drugog svjetskog rata, koji je i dalje jedna od najvećih kontroverzi u zemlji danas.

BfV je zaključio da politika i retorika AfD-a imaju za cilj potkopavanje njemačkih liberalno-demokratskih principa, navodeći njene antidemokratske tendencije i veze s ekstremističkim grupama, uključujući neonaciste, o čemu svjedoči tajni sastanak 2023. na kojem se raspravljalo o masovnim deportacijama.

Od 2021. AfD je pod saveznim nadzorom kao "osumnjičena ekstremistička" grupa, a ova klasifikacija je bila prvi slučaj za parlamentarnu stranku u njemačkoj historiji.

Uredi BfV-a na državnom nivou u Saksoniji, Saksoniji-Anhaltu i Tiringiji već su klasificirali AfD kao ekstremističku, a nacionalna oznaka je proširila ovo ispitivanje zbog dosljedne radikalizacije.

Ko je bio uznemiren odlukom?

 

Odluka o stavljanju na crnu listu omogućava poboljšano praćenje, uključujući doušnike i presretanje komunikacije. Ne zabranjuje AfD, ali podstiče pozive na takav korak, iako glavne stranke već održavaju nezvaničnu blokadu koaliranja s AfD-om.

Njemačko Ministarstvo vanjskih poslova branilo je taj potez, navodeći da štiti demokratiju i odražava pouke iz nacističke ere, dok su lideri AfD-a poput Alice Weidel to nazvali politički motiviranim napadom na demokratiju.

Tri dana nakon stavljanja na crnu listu, AfD je podnio tužbu kojom je osporio tu odluku, a 8. maja BfV je privremeno suspendovao ekstremističku klasifikaciju AfD-a.

Obavještajna agencija neće javno nazivati ​​AfD "potvrđenim desničarskim ekstremističkim pokretom" dok se ne donese zvanična sudska presuda.

Klasifikaciju su također kritizirali najviši američki političari Trumpove administracije, poput potpredsjednika J. D. Vancea i državnog sekretara Marca Rubija, koji su je nazvali "prikrivenom tiranijom".

"Zapad je zajedno srušio Berlinski zid. I obnovljen je - ne od strane Sovjeta ili Rusa, već od njemačkog establišmenta", napisao je Vance na X, nekadašnjem Twitteru.

Vance se u februaru sastao s liderkom AfD-a Alice Weidel u Minhenu nakon govora na Minhenskoj sigurnosnoj konferenciji u kojem je osudio Njemačku jer nije odbranila slobodu govora.

Rubio je proglašenje AfD-a desničarskom ekstremističkom grupom nazvao "prikrivenom tiranijom".

"Njemačka je upravo dala svojoj špijunskoj agenciji nova ovlaštenja da nadzire opoziciju", napisao je visoki američki diplomata na X. "To nije demokratija - to je prerušena tiranija."

Moskva se također pridružila Washingtonu u kritiziranju ekstremističke klasifikacije AfD-a, zbog stranačkog protivljenja njemačkoj vojnoj podršci Ukrajini u njenom ratu protiv Rusije.

Podrška Elona Muska za AfD

 

Druge istaknute američke ličnosti koje su otvoreno istupile u znak podrške njemačkoj stranci su Elon Musk, milijarder, izvršni direktor Tesle, SpaceX-a i vlasnik X platforme (bivši Twitter).

Musk se sve više angažuje s evropskim ekstremno desnim političkim strankama, posebno od 2023. godine, kroz javne potpore, aktivnosti na društvenim mrežama i interakcije s njihovim liderima, izazivajući kontroverze i optužbe za strano miješanje u evropsku politiku.

Otvoreno je podržao AfD, izjavljujući u decembru 2024. da "Samo AfD može spasiti Njemačku", a ponovio je stav u članku za Welt am Sonntag, nazivajući AfD "posljednjom iskrom nade" za Njemačku.

Musk je također uživo prenosio razgovor s liderkom AfD Weidel na X u januaru 2025., hvaleći je kao "veoma razumnu" i pozivajući njemačke glasače da podrže stranku uoči izbora 23. februara.

Na skupu AfD-a u Haleu u Njemačkoj, Musk se pojavio virtuelno, kritizirajući fokus Njemačke na "prošlu krivicu" (pozivajući se na nacističku istoriju) i zalažući se za "nacionalni ponos".

Njegov angažman sa pristalicom AfD-a Naomi Seibt, desničarskom influenserkom, pojačao je njegovu izloženost narativu AfD-a, a Musk je stupio u interakciju s njenim sadržajem više od 40 puta od juna 2024.

Muskova podrška povećala je vidljivost AfD-a, posebno među mlađim biračima, ali ankete pokazuju da je imala ograničen uticaj na njihovo drugo mjesto na njemačkim izborima 2025. budući da glavne stranke odbijaju koalicije s AfD-om.

Muskov stav prema evropskoj krajnjoj desnici

Izvan Njemačke, Musk je također podržao Reform UK, desničarsku populističku stranku koju vodi Nigel Farage, poznat po svojim proizraelskim, antipalestinskim i antiiranskim stavovima.

U decembru 2024., Farage je sugerirao da bi Musk mogao donirati stranci, što je navelo mnoge britanske zakonodavce da razmotre zakone protiv stranog uplitanja u izbore.

Musk se nakon toga sukobio s britanskim premijerom Keirom Starmerom, optužujući Britaniju da je "tiranska policijska država" i pojačavajući pozive na opće izbore.

Također je zatražio oslobađanje ekstremno desničarskog aktiviste, ozloglašenog islamofoba i cionističkog apologeta Tommyja Robinsona, osuđenog za nepoštovanje suda.

Musk je pohvalio premijerku Giorgiu Meloni, vođu krajnje desničarske braće Italije, nazvavši je "dragocjenim genijem" na događaju u New Yorku 2024.

Godine 2024. u Mar-a-Lagu se sastao s mađarskim premijerom Viktorom Orbanom, usklađujući se s njegovim antiimigracijskim stavom. Složio se i sa postupcima Gerta Vildersa, ekstremno desničarskog antiislamskog političara iz Nizozemske.

U februaru 2025. takođe je izrazio podršku španskoj krajnje desničarskoj stranci Vox, predviđajući da će ona pobijediti na predstojećim izborima.

Muskovi misteriozni motivi

 

Evropski lideri, uključujući njemačkog kancelara Olafa Scholza, francuskog predsjednika Emmanuela Macrona i poljskog premijera Donalda Tuska, osudili su Muskove intervencije kao "potpuno neprihvatljive" i "prijetnju demokratiji".

Muskova podrška je usmjerena na nacionalizam, antiimigracionu politiku i deregulaciju, usklađujući se s programima krajnje desnice. On je osudio evropski "slojeviti kolač od propisa" i predstavio migraciju kao prijetnju kulturnoj koheziji.

Dok je Muskova podrška strankama krajnje desnice dobro dokumentirana, narativ oko njegovih namjera varira i uključuje mješavinu lične ideologije, poslovnih interesa i želje za uticajem.

Neki analitičari sugeriraju da bi njegovi motivi mogli uključivati ​​smanjenje regulatornog opterećenja za njegova preduzeća, poput Tesline fabrike u Njemačkoj, tvrdeći da gaji lične zamjerke prema evropskim regulatorima.

Iako je Muskova podrška takvim evropskim strankama možda prvenstveno poslovno motivirana, to se teško može reći za administraciju njegovog bliskog saradnika Donalda Trumpa.

Prema brojnim političkim komentatorima, pritisak Trumpove administracije bio je ključan u pauziranju ekstremističke etikete za AfD.

 

Međunarodna desničarsko-cionistička mreža

 

Pravi razlog podrške Trumpove administracije krajnje desnoj marginalnoj njemačkoj stranci leži u činjenici da su obje dio iste međunarodne neformalne političke mreže.

Ova mreža je stvorena 2010-ih na inicijativu Stevea Bannona, šefa prve Trumpove predsjedničke kampanje, te glavnog političkog stratega i višeg savjetnika nakon njegovog prvog izbora.

Uz finansijsku podršku megadonora Sheldona Adelsona, Bannon je pokušao ujediniti brojne krajnje desničarske, konzervativne i populističke stranke u Evropi i širom svijeta, velikodušno im donirajući i pružajući im medijsku pokrivenost.

Ove stranke su lako prepoznatljive po ekstremnom cionizmu i neupitnoj apologetici izraelskog režima, u skladu sa željama glavnih donatora, što ih razlikuje od ranijih evropskih desničarskih partija koje su bile mnogo kritičnije.

Među njima su njemački AfD, Reform UK, Brothers of Italy, nizozemska Partija slobode, španski Vox, za koje je Musk izrazio podršku, kao i druge stranke.

Još jedna prepoznatljiva karakteristika, iako ne sveukupna, je podrška Organizaciji Mudžahedin-e-Halk (MKO), anti-iranskom terorističkom kultu koji su cionistički donatori promovirali posljednjih godina kao alternativu Islamskoj Republici.

Musk, bivši pristalica demokratskih političara, pridružio se ovoj desničarsko-cionističkoj mreži u septembru 2023., kada se sastao s izraelskim premijerom Benjaminom Netanyahuom u Kaliforniji.

Od tada je došlo do primjetne promjene u njegovim stavovima, posebno u podršci Trumpu, Republikanskoj stranci, izraelskom režimu, cionizmu i njihovim evropskim marionetama.

S obzirom na njegove prethodne kritike Trampa i izraelskog režima, kao i njegovo ogromno lično bogatstvo, motivi za ovu odluku nisu ideološki i finansijski.

Određeni motivi možda leže u tehnološkoj saradnji sa izraelskim kompanijama koje već pružaju usluge njegovoj X platformi, ali oni svakako nisu odlučujući.

Glavni motiv je u pružanju političkog uticaja, tačnije u imenovanju Muska za višeg savjetnika američkog predsjednika Trumpa i šefa Odjela za vladinu efikasnost (DOGE).