Američka hegemonija zavisi od držanja ruske energije i kineskih tehnologija daleko od Evrope
SaharTV - Dok SAD pokušavaju da nagovore države EU da se suprotstave Rusiji i Kini, Evropljani se i dalje oslanjaju na rusku energiju i kinesku tehnologiju. Velika Britanija nakon Brexita označila je Moskvu kao glavnu prijetnju i uputila upozorenja Pekingu. Da li će evropske zemlje težiti „strateškoj autonomiji“ ili će podleći pritisku SAD?
Iako američko-kineski odnosi ostaju u velikoj mjeri zategnuti sa Joe Bidenom koji ne žuri da ospori trgovinske mjere koje je nametnuo Donald Trump, Washington fokus preusmjerava sa Kine na Rusiju, nazivajući Moskvu velikim izazovom, za razliku od prethodne američke administracije.
16. marta, Bidenova kancelarija direktora Nacionalne obavještajne službe tvrdila je da se Rusija za razliku od Kine miješala u izbore 2020. godine. Moskva negira navode. Već sljedećeg dana, Biden je pribjegao direktnom vrijeđanju ruskog predsjednika, dok je, gotovo istovremeno, državni sekretar Antony Blinken održao sastanak na najvišem nivou sa Kinezima na Aljasci. Sličnu strategiju udvaranja Pekingu i otuđenja Moskve koristila je Nixonova administracija 1970-ih. Međutim, ovog puta Narodna Republika predstavlja značajan izazov za SAD u Evropi: Kina je prošle godine svrgla SAD sa mjesta najvišeg trgovinskog partnera EU u pogledu roba i zaključila Sveobuhvatni sporazum o ulaganju (CAI) sa blokom 30. decembra 2020.
Glenn Diesen, profesor na Univerzitetu Jugoistočne Norveške i autor knjige „Politika velikih sila u četvrtoj industrijskoj revoluciji“, objašnjava zašto, za razliku od Nixona, sadašnje rukovodstvo nema uticaj da izbaci rusko-kineske odnose i kako SAD pokušavaju da smanje uticaj Moskve i Pekinga u Evropi.
Sputnjik: Da li će se Washington vratiti strategiji Richarda Nixona u odnosu na Moskvu i Peking? Ako hoće, da li će, po vašem mišljenju, uspjeti?
Glenn Diesen: Sve je veće shvatanje da sučeljavanje Rusije i Kine u isto vrijeme gura ova dva giganta. Rano razmišljanje nagovještavalo je da je ovo bio samo privremeni „brak iz koristi“, iako se čini da Washington postaje sve svjesniji da je ovo strateško partnerstvo izgrađeno na čvrstim temeljima.
Tipična strategija podjeli pa vladaj u takvoj situaciji je da se dopre do slabijeg dijela dijade zbog zajedničkog interesa da se uravnoteži moćniji akter. Richard Nixon i Henri Kissinger pogodili su slabiju Kinu tokom 1970-ih, koja je bila zabrinuta zbog degradiranja u malog brata Sovjetskog Saveza.
Pokušaj da se dopre do Kine te da se odvoji od Rusije ne uspjeva na dva nivoa:
Prvo, geoekonomski gigant i glavni izazov globalnoj dominaciji SAD je očigledno Kina. Kina restrukturira međunarodni ekonomski sistem novim tehnološkim platformama, strateškim industrijama, transportnim koridorima i bankama. Rusija takođe radi na razdvajanju od američke ekonomske centrale, ali sa manje geo-ekonomske moći. Rusija je, međutim, nezamjenljiv partner kineskim geoekonomskim strategijama u Evroaziji. Kako Rusija ne predstavlja prijetnju Kini, Peking ima vrlo malo koristi, a i mnogo da izgubi okrećući se protiv Rusije.
Drugo, SAD nemaju prihvatljiv format za dosezanje Kine. Peking nije zainteresovan za ponovno uspostavljanje odnosa zasnovanih na međunarodnom poretku “zasnovanom na vrijednostima”, koji podrazumjeva odnos nastavnika i učenika gdje SAD imaju prerogativ da se mješaju u unutrašnje stvari Kine i intervenišu širom svijeta za ostvarivanje nacionalnih interesa – formulisanih kao liberalne vrijednosti.
Sputnjik: Kakav je vaš stav o ulozi Moskve i Pekinga u Četvrtoj industrijskoj revoluciji u pogledu EU? Da li će biti konkurenti ili komplementarni partneri? Može li se očekivati da će Washington i dalje remetiti rusko-evropsku i kinesko-evropsku saradnju? Da li je Evropa spremna da zaštiti sopstvene ekonomske i političke interese?
Glenn Diesen: Kina se trenutno uspostavlja kao sila u Evropi dok njene tehnologije i strateške industrije prodiru na evropsko tržište. Između Kine i Rusije uvijek će postojati konkurentni interesi, mada je Kina do danas na Rusiju gledala kao na partnera i na taj način pokušavala da uskladi interese. Iako Zapad sprovodi politike kojima pokušava da oguli ruske susjede kako bi ih „spasio“ od uticaja Moskve, Kina nije svoju politiku formulisala u hegemonističkom smislu i tako ima veći manevarski prostor da pridobije Rusiju.
Kina takođe postaje važan partner Rusije za ostvarivanje tehnološkog suvereniteta razvojem sopstvenog tehnološkog ekosistema kako bi se manje oslanjala na zapadne tehnologije. Rusija i Kina će vjerovatno iskusiti još tenzija u budućnosti, iako konfrontacione politike koje imaju sa Washingtonom stvaraju podsticaje za dalju saradnju.
Sposobnost Washingtona da prihvati Rusiju ili Kinu uglavnom je ograničena na praznu retoriku, jer američka hegemonija zavisi od kontinuiranih borbi za držanje ruske energije i kineskih tehnologija podalje od Evrope. EU je prepoznala potrebu za uspostavljanjem „strateške autonomije“ od SAD da bi se potvrdila „evropska suverenost“, iako postoji impuls za povlačenjem u transatlantsko partnerstvo.
Sputnjik: Iako su države članice EU zainteresovane za razvoj odnosa sa Rusijom u pogledu energetike i zdravstvene zaštite, Velika Britanija je Moskvu proglasila svojim neprijateljem broj jedan i obavezala se da će povećati zalihe nuklearnih bojevih glava. Šta je, po vašem mišljenju, u pozadini zveckanja Britanije sabljama? Možemo li očekivati da će Velika Britanija služiti kao „opunomoćenik“ Washingtona, da poremeti rusko-evropsko zbližavanje i sprovođenje velikog dizajna Zajedničke evroazijske kuće?
Glenn Diesen: Velika Britanija je napustila EU i treba da utvrdi svoju vrijednost i zajednički cilj sa SAD i Evropom. Očekivao bih da će gubitak ekonomsko-političkog uticaja u Evropi biti nadoknađen povećanom vojnom ulogom jer London mora pokazati da će Brexit dovesti do „globalne Britanije“, a ne do izolacije.
Drugim riječima, više vojnog držanja duž ruske granice, više vojnog intervencionizma u mjestima poput Sirije i Libije i sve veće zalihe nuklearne energije. SAD su imale velike poteškoće u pogledu pretvaranja bezbjednosne zavisnosti Evropljana u geoekonomsku lojalnost, što je evidentno po tome što Evropljani i dalje kupuju kineske tehnologije i rusku energiju. Vojni sukobi imaju tendenciju da pojačaju solidarnost saveza, pa je i Velikoj Britaniji i SAD u interesu da konkurenciju sa Rusijom u Kini formulišu kao prijetnju u smislu jake bezbjednosti.
